Αθήνα 27/1/2020
ΠΡΟΣ: Ιατρικό Σύλλογο Αρκαδίας
- ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος μας διαβίβασε ερώτημα του Ιατρικού Συλλόγου Αρκαδίας με ΑΠ 4308/2020, σύμφωνα με το οποίο: Ο Ιατρικός Σύλλογος Αρκαδίας, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, αφού συνέστησε νομίμως Επιτροπή Ελέγχου, προχώρησε σε προγραμματισμένο έκτακτο έλεγχο Ιδιωτικού Διαγνωστικού Εργαστηρίου (εφεξής καλούμενου ως «Διαγνωστικό Εργαστήριο») προκειμένου να διαπιστώσει εάν παρίσταται στις εγκαταστάσεις του τελευταίου ο ορισθείς επιστημονικά υπεύθυνος.
Κάθε ιατρείο, πολυιατρείο, διαγνωστικό εργαστήριο και εργαστήριο φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης οφείλει να υπόκειται σε έλεγχο της λειτουργίας του από τους αρμόδιους κατά περίπτωση φορείς στο πλαίσιο της άσκησης διοικητικής εποπτείας. Αρμόδιος για την διενέργεια του ελέγχου αυτού είναι ο κατά τόπον Ιατρικός Σύλλογος.
Προς διευκόλυνση του ελέγχου καθώς και για να διαπιστωθεί η νόμιμη λειτουργία του Διαγνωστικού Εργαστηρίου, ο Ιατρικός Σύλλογος Αρκαδίας αιτήθηκε την προσκόμιση αναλυτικού καταλόγου για το χρονικό διάστημα του Μαΐου – Ιουλίου 2019 και του Σεπτεμβρίου 2019, ο οποίος θα έπρεπε να περιλαμβάνει τον ακριβή αριθμό των CT & MRI που πραγματοποιήθηκαν την περίοδο αυτή, τα ονοματεπώνυμα των ασθενών σε αντιστοιχία με το είδος της εξέτασης που πραγματοποίησαν, την ώρα εκτέλεσης των συγκεκριμένων εξετάσεων, καθώς και τον Ακτινοδιαγνώστη που γνωμάτευσε την κάθε εξέταση. Ωστόσο, το Διαγνωστικό Εργαστήριο αρνήθηκε την χορήγηση τέτοιου είδους καταλόγου, επικαλούμενο τις διατάξεις για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των φυσικών προσώπων.
2.ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Σύμφωνα με το άρθρο 85 του Ν. 4472/2017 «Αρμόδια αρχή για τη χορήγηση, αναστολή και ανάκληση βεβαίωσης λειτουργίας ιατρείου, πολυΐατρείου, διαγνωστικού εργαστηρίου και εργαστηρίου φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης ορίζεται ο κατά τόπον Ιατρικός Σύλλογος». Με βάση το άρθρο 11 παρ. 1 του ΠΔ 84/2001 για τις Ιατρικές Εταιρείες Παροχής Υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας «Οι εταιρείες αυτές έχουν αποκλειστικό σκοπό την παροχή υπηρεσιών Π.Φ.Υ. και συνιστώνται, εποπτεύονται και λειτουργούν σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις…» και «Η άδεια λειτουργίας περιέχει ειδική αναφορά στον αριθμό, την κατηγορία … καθώς και στα ονόματα των Επιστημονικά Υπεύθυνων και του Επιστημονικού Διευθυντή». Ταυτόχρονα, βάσει του ίδιου άρθρου του ΠΔ 84/2001 «Σε περίπτωση απουσίας του επιστημονικά υπεύθυνου κατά τη διάρκεια του ωραρίου λειτουργίας της Μονάδας ή λόγω άδειας ή ασθένειας ορίζεται ως αντικαταστάτης του αναπληρωτής αντίστοιχων προσόντων, ο οποίος περιλαμβάνεται στην κατάσταση επιστημονικού προσωπικού που υποβάλλεται για τη χορήγηση της άδειας λειτουργίας ή ορίζεται μεταγενέστερα με έγγραφη δήλωση του φορέα Π.Φ.Υ. που γνωστοποιείται στην αρμόδια υπηρεσία με δικαστικό επιμελητή.»
Επιπρόσθετα, σκοπός των Ιατρικών Συλλόγων της χώρας με βάση τον Ν. 4512/2018 περί Εκσυγχρονισμού της Νομοθεσίας περί Ιατρικών Συλλόγων και συγκεκριμένα το άρθρο 292 παρ. 1 «Σκοπός των Ιατρικών Συλλόγων είναι η μέριμνα για τη διατήρηση του ιατρικού σώματος ικανού από επιστημονικής και ηθικής απόψεως να εξυπηρετεί με προθυμία και αυταπάρνηση τη δημόσια υγεία και τους ασθενείς καθώς και η εναρμόνιση των αντικρουόμενων συμφερόντων μεταξύ των μελών τους και όλα αυτά προς το γενικότερο συμφέρον της κοινωνίας». Συνεχίζοντας στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου «Οι σκοποί αυτοί επιδιώκονται ιδιαίτερα μέσω: α) Της εποπτείας της τήρησης των κανόνων της ιατρικής δεοντολογίας και της προαγωγής των ηθικών και δεοντολογικών κανόνων του ιατρικού επαγγέλματος στην περιφέρειά τους.».
3.ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
Οι Ιατρικοί Σύλλογοι της χώρας αποτελούν νομικά πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορούν να ασκούν την ελεγκτική τους αρμοδιότητα στους φορείς που βρίσκονται υπό την εποπτεία τους. Από τον συνδυασμό των ως άνω διατάξεων γίνεται φανερό πως ο Ιατρικός Σύλλογος Αρκαδίας, ως νομικό πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, αποτελεί πράγματι την αρμόδια αρχή για την εποπτεία της λειτουργίας του Διαγνωστικού Εργαστηρίου, ενώ με σκοπό την ορθή εκτέλεση των ελεγκτικών του καθηκόντων μπορεί να ζητήσει την κατάθεση αποδεικτικών στοιχείων από τον εκάστοτε φορέα για την προάσπιση των δικαιωμάτων των ασθενών και γενικότερα του ιατρικού επαγγέλματος.
Με στόχο να προβεί στην απαιτούμενη εκ του νόμου εποπτεία, ο Ιατρικός Σύλλογος Αρκαδίας ζητάει επικουρικά στοιχεία από το εν λόγω Διαγνωστικό Εργαστήριο, τα οποία περιλαμβάνουν προσωπικά δεδομένα φυσικών προσώπων, τόσο απλά όσο και ευαίσθητα. Σύμφωνα με το άρθρο 24 του Ν. 4624/2019 «1. Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από δημόσιους φορείς για σκοπό διαφορετικό από αυτόν για τον οποίο έχουν συλλεχθεί, επιτρέπεται όταν η επεξεργασία αυτή είναι αναγκαία για την εκπλήρωση των καθηκόντων που τους έχουν ανατεθεί και εφόσον είναι: α) απαραίτητο να ελεγχθούν οι πληροφορίες που παρέχονται από το υποκείμενο των δεδομένων, διότι υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι οι πληροφορίες αυτές είναι εσφαλμένες·, β) αναγκαία για την αποτροπή κινδύνων για την εθνική ασφάλεια,… δ) αναγκαία για την αποτροπή σοβαρής βλάβης στα δικαιώματα άλλου προσώπου· … 2. Η επεξεργασία ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως αυτά αναφέρονται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 του ΓΚΠΔ, για σκοπό διαφορετικό από αυτόν για τον οποίο έχουν συλλεχθεί, επιτρέπεται, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις της προηγούμενης παραγράφου και εφαρμόζεται μία από τις προβλεπόμενες στο άρθρο 9 του ΓΚΠΔ εξαιρέσεις ή το άρθρο 22 του παρόντος.» Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ.1 του του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία των Δεδομένων (ΕΕ) 2016/679 “ΓΚΠΔ” «Απαγορεύεται η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αποκαλύπτουν τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή… καθώς και η επεξεργασία γενετικών δεδομένων, βιομετρικών δεδομένων με σκοπό την αδιαμφισβήτητη ταυτοποίηση προσώπου, δεδομένων που αφορούν την υγεία…», ενώ σύμφωνα με το άρθρο 22 του νόμου Ν. 4624/2019 «1. Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 9 παράγραφος 1 του ΓΚΠΔ η επεξεργασία ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με την έννοια του άρθρου 9 παράγραφος 1 του ΓΚΠΔ από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς επιτρέπεται, εφόσον είναι απαραίτητη:…γ) για λόγους δημοσίου συμφέροντος στον τομέα της δημόσιας υγείας, όπως σοβαρών διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας ή για την εξασφάλιση υψηλών προδιαγραφών ποιότητας και ασφάλειας της υγειονομικής περίθαλψης και των φαρμάκων ή των ιατροτεχνολογικών προϊόντων…»
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την απόφαση υπ’ αριθμ. 72/2018 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα «ΑΠΔΠΧ» επισημαίνεται από την ΑΠΔΠΧ ότι «…κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται υπό ορισμένες περιοριστικά και εναλλακτικά αναφερόμενες προϋποθέσεις η συλλογή και επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων…» και ότι «τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για να τύχουν νόμιμής επεξεργασίας πρέπει να είναι συναφή, πρόσφορα και όχι περισσότερα από όσα κάθε φορά απαιτείται εν όψει των σκοπών της επεξεργασίας.»
Αναφορικά δε με τη φύση και τα χαρακτηριστικά των στοιχείων που ο Ιατρικός Σύλλογος Αρκαδίας αιτείται, με βάση το άρθρο 5 του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία των Δεδομένων (ΕΕ) 2016/679 “ΓΚΠΔ” για να είναι νόμιμη η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων (απλών και ειδικών κατηγοριών «ευαίσθητων»), θα πρέπει η επεξεργασία να διέπεται από συγκεκριμένες αρχές. Συγκεκριμένα, από τις αρχές της νομιμότητας, την αρχή του περιορισμού του σκοπού, την αρχή της αναλογικότητας, την αρχή της ακρίβειας των δεδομένων, την αρχή της ακεραιότητας και εμπιστευτικότητας, καθώς και από την αρχή του καθορισμού της χρονικής διάρκειας της επεξεργασίας. Ειδικότερα όσον αφορά την αρχή της αναλογικότητας, βάσει του άρθρου 5 του “GDPR” «Τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα…είναι κατάλληλα, συναφή και περιορίζονται στο αναγκαίο για τους σκοπούς για τους οποίους υποβάλλονται σε επεξεργασία (ελαχιστοποίηση των δεδομένων)», προκειμένου να θεωρείται η επεξεργασία νόμιμη. Σύµφωνα επιπλέον µε την αιτιολογική σκέψη 39 του “ΓΚΠΔ” «κάθε επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να είναι σύννοµη και δίκαιη…Ιδίως, οι συγκεκριµένοι σκοποί της επεξεργασίας των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να είναι σαφείς, νόµιµοι και προσδιορισµένοι κατά τον χρόνο συλλογής των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα. Τα δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να είναι επαρκή και συναφή και να περιορίζονται στα αναγκαία για τους σκοπούς της επεξεργασίας τους».
Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων, κατόπιν και της σχετικής απόφασης της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, προκύπτει σαφώς ότι η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων των υποκειμένων των δεδομένων θα πρέπει να διενεργείται αποκλειστικά για συγκεκριμένους και καθορισμένους σκοπούς, με βάση την αρχή της αναλογικότητας.
Στην προκειμένη περίπτωση, σκοπό της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων ασθενών του Διαγνωστικού Εργαστηρίου αποτελεί η εκ του νόμου υποχρεωτική άσκηση της εποπτείας του Ιατρικού Συλλόγου Αρκαδίας στο Διαγνωστικό Εργαστήριο, ο οποίος μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την μελέτη του ποσοτικού και ποιοτικού φόρτου εργασίας του Διαγνωστικού Εργαστηρίου. Εν προκειμένω, ο Ιατρικός Σύλλογος Αρκαδίας αιτήθηκε τον αριθμό και την φύση των εξετάσεων που πραγματοποιήθηκαν, καθώς και τα ονοματεπώνυμα των ασθενών που διενήργησαν τις εν λόγω εξετάσεις και τα αποτελέσματά τους, καθώς αυτά τα στοιχεία είναι ικανά να οδηγήσουν σε σαφή και ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την ορθή λειτουργία του Εργαστήριου σε μία απόλυτα και εκ των προτέρων καθορισμένη χρονική στιγμή.
Τα προσωπικά αυτά δεδομένων των ασθενών που αποτελούν υποκείμενα προσωπικών δεδομένων αποτελούν αναγκαία και πρόσφορα στοιχεία με τα οποία ο Ιατρικός Σύλλογος έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει στον απαιτούμενο εκ του νόμου έλεγχο της λειτουργίας του Διαγνωστικού Εργαστηρίου, περιορίζονται δε στο αναγκαίο μέτρο για την επίτευξη του συγκεκριμένου σκοπού, εφόσον είναι ρητώς καθορισμένα και συναφή με τον επιδιωκόμενο σκοπό. Ως εκ τούτου, η επεξεργασία τους θεωρείται καθ’ όλα νόμιμη.
Συμπερασματικά, βάσει των αρχών του σκοπού της επεξεργασίας δεδομένων και της αναλογικότητας, καθώς και βάσει όλων των παραπάνω διατάξεων, συμπεραίνεται ότι ο Ιατρικός Σύλλογος Αρκαδίας ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, νομιμοποιείται να αιτηθεί την χορήγηση καταλόγου με τον αριθμό και το είδος των ιατρικών εξετάσεων που διενεργήθηκαν στο Διαγνωστικό Εργαστήριο μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο με σκοπό τον έλεγχο της ορθής και νόμιμης λειτουργίας του, καθώς και τον Ακτινοδιαγνώστη που τις γνωμάτευσε. Υπογραμμίζεται ότι, με βάση τα ανωτέρω αναφερόμενες αρχές, δύναται να λάβει γνώση των ονοματεπωνύμων των ασθενών του Διαγνωστικού Εργαστηρίου, καθώς αυτά τα προσωπικά δεδομένα αποτελούν συναφή και πρόσφορα στοιχεία για την επίτευξη των συγκεκριμένων σκοπών που επιδιώκει ο Ιατρικός Σύλλογος Αρκαδίας με σκοπό την εκπλήρωση των καθηκόντων του, συμπεριλαμβανομένης της εποπτείας του Εργαστηρίου. Για τον λόγο αυτό, το Διαγνωστικό Εργαστήριο, σε συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του GDPR για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, υποχρεούται να ανταποκριθεί άμεσα στο αίτημα του Ιατρικού Συλλόγου Αρκαδίας και να μην αρνηθεί την παροχή των στοιχείων που αιτείται ο τελευταίος.
Σε περίπτωση δε που το Διαγνωστικό Εργαστήριο αρνηθεί και πάλι την χορήγηση των ανωτέρω στοιχείων, ο Ιατρικός Σύλλογος Αρκαδίας δύναται να επιβάλλει τις εκ του νόμου επιβαλλόμενες κυρώσεις περί άρνησης ελέγχου από την αρμόδια εποπτική αρχή.
Ο Γνωμοδοτών Δικηγόρος
Ευάγγελος Κατσίκης
Νομικός Σύμβουλος Π.Ι.Σ
Επιμέλεια Κατσίκης – Καλαματιανου & Συνεργάτες Δικηγορική Εταιρεία www.kklegal.eu – Τελευταία Ενημέρωση Απρίλιος 2020
